Tomasz Bartuś

STATYSTYCZNE MODELE ZMIENNOśCI PARAMETRÓW JAKOŚCI WĘGLA BRUNATNEGO W CENTRALNEJ CZĘŚCI ZŁOŻA BEŁCHATÓW

Tomasz Bartuś

Złoże Bełchatów jest największym złożem węgla brunatnego w Polsce. Położone jest w centralnej części kraju, ok. 100 km na południe od Łodzi. Złoże jest położone w rowie Kleszczowa. Jest to trzeciorzędowa struktura tektoniczna wypełniona osadami trzeciorzędowymi i czwartorzędowymi, a w tym węglami brunatnymi. Rów ma rozciągłość równoleżnikową (E - W). W centralnej jego części, w podłożu występuje cechsztyński wysad solny Dębiny. W sposób naturalny dzieli on rów Kleszczowa na dwa pola górnicze: zachodnie - pole Szczerców i wschodnie - pole Bełchatów.

Badania obejmowały statystyczne i geostatystyczne modelowanie zmienności parametrów jakości węgla brunatnego w polu Bełchatów. Badano globalną, lokalne i regionalne struktury zmienności głównych parametrów jakości węgla brunatnego tzn.: zawartości wilgoci, zawartości popiołu, wartości opałowej i zawartości siarki całkowitej. Projekt uwzględniał analizę poziomej i pionowej zmienności parametrów. Przedmiotem analiz był pod względem eksploatacji, najważniejszy pokład węgla tzw. pokład główny (pokład D).

Głównym źródłem danych informacje z otworów wiertniczych zdeponowane w geologiczno - górniczej bazie danych KWB Bełchatów. Obszar badań obejmował całą powierzchnię pola Bełchatów. Badania regionalnej zmienności parametrów prowadzone były w obszarze badań podzielonym regularną siecią obszarów o powierzchni 1 km², oraz w przy podziale obszaru badań na fragmenty o podobnych środowiskach sedymentacji osadów z pokładu głównego. Wydzielono cztery rodzaje środowisk sedymentacji: obszary o sedymentacji fitogenicznej, fitogeniczo - węglanowej, fitogeniczo - klastycznej i fitogenicznej z wyraźnie silniejszą subsydencją (rów drugiego rzędu).

W badaniach wykorzystywano niektóre metody statystyki klasycznej (np.: statystyki opisowe, badanie postaci rozkładów, analizę korelacji i regresji, analizę regresji wielorakiej, metody analizy wariancji, niektóre parametryczne i nieparametryczne testy istotności i inne). Wykorzystywano metodykę geograficznych systemów informacji przestrzennej, teledetekcji lotniczej oraz zagadnienia związane z bazami danych i obróbką dużych porcji informacji. Osobną część analiz stanowiły metody analizy geostatystycznej obejmujące opis zmienności i estymację parametrów węgla. Podobnie jak w przypadku metod klasycznych, badano zmienność parametrów w płaszczyznach poziomej i pionowej. Przeprowadzono analizę anizotropii. W oparciu o najlepiej dobrane obszarowe modele geostatystyczne, utworzono mapy średnich zawartości dwóch najbardziej zmiennych parametrów węgla tzn.: zawartości popiołu i siarki całkowitej w pokładzie głównym.