Tomasz Bartuś

Analiza rozkładu zdarzeń - wstęp

Tomasz Bartuś

[na podstawie: (Swan A.R.H., Sandilands M., 1995)]

UWAGA!!! materialy w tworzeniu

Najprostszym przypadkiem danych czasowych jest dwukolumnowa tabela odzwierciedlająca zmienność jakiegoś parametru w pewnym okresie czasu. W geologii tego typu dane możemy spotkać podczas analiz aktywności skorupy ziemskiej, analiz wymierania organizmów, zmian paleoklimatu, nasilenia zjawisk impaktytowych itp. Zdarzenia zapisane analizowanymi danymi należy traktować jako bardzo krótkotrwałe czy wręcz punktowe w porównaniu z interwałem czasu, który podlega analizie. Trudno orogeniczną aktywność skorupy ziemskiej, czy zmiany klimatyczne uważać za zdarzenia punktowe w skali czasu geologicznego, ale na pewno jest tak w przypadku wymierania organizmów spowodowanych nagłymi zmianami warunków życia, czy nasilenia opadu meteorytów na powierzchnię Ziemi. Wiele zdarzeń w przyrodzie ma charakter krótkich epizodów, pików występujących na krzywych opisujących dane zjawisko. Dobrym przykładem jest analiza zjawisk sejsmologicznych. Za trzęsienia ziemi uważane są jedynie krótkotrwałe okresy w trakcie których amplitudy drgań wykraczają ponad z góry ustaloną progową wartość sejsmicznego tła.

Danne czasowe kończą się najczęściej w chwili obecnej. Często jednak chcemy wiedzieć jakie są przewidywania i co stanie w jakiejś przyszłości. Szczególną częścią analizy szeregów czasowych jest więc predykcja. Typowym zagadnieniem podlegającym takiej estymacji jest analiza kursów giełdowych, notowań walut, a w geologii np. predykcja trzęsień ziemi.

Analizowane zdarzenia mogą się pojawiać w czasie w sposób losowy. W tym przypadku ekstrapolacja zdarzeń przyszłych nie ma związku ze zdarzeniami, które je poprzedziły. W przypadku zdarzeń o charakterze nielosowym możemy mieć do czynienia z różnymi strukturami danych (Fig. 1). Jeżeli zadarzenia pojawiają się w ściśle określonym interwale czasowym mówimy o zdarzeniach regularnych. Jeżeli dochodzi do okresowego nasilenia zdarzeń, po którym następuje okres względnego "spokoju", mówimy o rozkładzie klastrowym. Jeżeli częstotliwość zdarzeń rośnie lub maleje z czasem mamy do czynienia z rozkładem zdarzeń z zaznaczonym trendem. W przypadku gdy zdarzenia pojawiają się okresowo możemy mówić o okresowym rozkładzie zdarzeń. W pozostałych przypadkach możemy mówić o zdarzeńach losowych.