Piotr Czaja – Wydział Górnictwa i Geoinżynierii AGH

Górnicy z europejskim wykształceniem

Wypadek w Kopalni „Halemba” na nowo wzniecił wśród Polaków dyskusję o bardzo nieprzyjemnym wydźwięku dla górniczego środowiska. Kilka dni przed i kilka dni po wypadku uczestniczyłem w Niemczech w ogólnoeuropejskiej a nawet można powiedzieć – „ogólnoświatowej” dyskusji na temat szkolenia inżynierów dla górnictwa. Klimat tych dwóch spotkań niczym się nie różnił, mimo iż Polska jest autorytetem górniczym w Europie i mogło, by się zdawać, że taka wpadka będzie podstawą do bardzo surowych ocen. Na spotkaniu po wypadku udostępniono mi kilka informacji prasowych, które mimo świadomości co do skali nieszczęścia nie zajmowały drastycznego stanowiska tak często prezentowanego w Polsce, zawartego w stwierdzeniu – „jeżeli górnictwo jest niebezpieczne – to może należy je całkowicie zlikwidować”. Spotkania, o których chcę państwu opowiedzieć dotyczyły zdecydowanie tendencji rozwojowych dla tej gałęzi przemysłu.

Pierwsze spotkanie zatytułowane „Keep Coal – Student’s Day” w Bottropie – Niemcy już w swojej nazwie zawarło całą treść i przesłanie, dla którego największy niemiecki koncern węglowy Deutsche Steinkohle (DSK) zaprosił przedstawicieli wszystkich uczelni górniczych Europy. Przyznam się, że bywałem na wielu spotkaniach uczelni górniczych, ale takiej reprezentacji w jednym miejscu i w jednym czasie nie widziałem.

Drugie spotkanie dotyczyło zgromadzenia zwanego „FEMP Reunion” – czyli dorocznego spotkania członków stałych i stowarzyszonych Europejskiej Federacji Kursów Mineralnych oraz przedstawicieli przemysłu górniczego z całego świata i sponsorów. FEMP z siedzibą w Delft (Holandia) jest jedyną siecią o tak dużej renomie mimo iż przewodniczy jej TU Delft – uniwersytet, który samodzielnie nie prowadzi żadnych studiów górniczych, bo i kraj w którym uczelnia funkcjonuje górnictwa żadnego nie ma i mieć chyba nie będzie.

Dlatego warto o tych spotkaniach krótko państwa poinformować.

Keep Coal –
Student's Day

Większość uczestników zadawała sobie pytanie „jaki jest cel tego spotkania”? Co się stało, że gospodarny i oszczędny z reguły koncern DSK – podobnie jak inne niemieckie firmy – sprasza na własny koszt z całej Europy 120 studentów wraz z profesorami i organizuje dla nich ciekawy program techniczny, forum dyskusyjne, spotkanie z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz program sportowo-rozrywkowy. Jedynym wydatkiem jaki mieli ponieść uczestnicy były koszty dojazdu.

Uczestników zakwaterowano w schronisku młodzieżowym w Dzielnicy „Bottrop Boy” znanej z uroczych starych obiektów górniczych zaadoptowanych dla nowych potrzeb środowiska. Przykładowo główne spotkanie uczestników odbyło się w przepięknej starej cechowni kopalni Arenberg z początku XX wieku (1902) zaadaptowanej na sale konferencyjną zwaną „Lohnhalle Arenberg”.

Cel spotkania wyjaśnił się podczas spotkania uczestników z zaproszonymi przedstawicielami przemysłu niemieckiego i reprezentantów Komisji Europejskiej, kiedy przedstawiciel Koncernu DSK pan Peter Schrimpf powiedział „Wy młodzi jesteście przyszłością górnictwa Europy, które musi zapewnić surowce potrzebne do jej rozwoju, a w szczególności surowce energetyczne”.

Przedstawiciel Komisji Europejskiej pan Thomas Schneider w swoim przemówieniu bardzo wysoko ocenił zdolności, odwagę i determinację ludzi zajmujących się górnictwem. Kontynuując zapewniał, że – jak mało kto, inżynierowie górniczy nie obawiają się chwili przejścia na emeryturę. Ich wiedza i umiejętności zawsze pozwalają na aktywne życie w społeczeństwie. Pan Thomas Schneider podał szereg przykładów inżynierów górniczych, którzy po zakończeniu pracy w zawodzie z powodzeniem przeszli do polityki jak choćby prezydent Stanów Zjednoczonych Hoover.

Za najważniejsze cechy, które winny charakteryzować współczesnego inżyniera górniczego to: osobowe kompetencje, intelekt, znajomość języków obcych, elastyczność wykształcenia i mobilność w podejmowaniu pracy w różnych stronach świata oraz w różnych typach przedsiębiorstw.

Pan Thomas Schneider poruszył również wiele zagadnień żywotnych w obecnym stanie problemów ogólnoświatowych, odnoszących się do szeroko rozumianych zagadnień związanych z górnictwem. Tu stwierdził, że przed gospodarką europejską stoi wiele wyzwań techniczno-technologicznych jak: podziemna gazyfikacja węgla, wykorzystanie infrastruktury pogórniczej do innych celów, w tym magazynowania paliw, podziemnego składowania odpadów niebezpiecznych czy sekwestracji CO2 powstałego ze spalania węgla – energetyka „zeroemisyjna”. Podsumowując kolejny raz pojawiło się pytanie czy górnictwo to profesja archaiczna czy innowacyjna. Odpowiadając na to pytanie Pan Thomas Schneider zaliczył górnictwo do tych gałęzi przemysłu, które rozwijając się w zrównoważony sposób należy do przyszłościowych i bardzo istotnych dla Europy.

Profesor Andreas Seeliger z RWTH Aachen oraz Prof. Hans de Ruiter, Dyrektor sieci edukacyjnej FEMP omówili podstawowe zagadnienia edukacji inżynierów w Europie na przykładzie trzech realizowanych przez nią kursów. Zagadnienia europejskiego kształcenia inżynierów górników, geotechników i specjalistów od inżynierii środowiska omówione zostaną w dalszej części niniejszego artykułu.

Znaczącym elementem „Keep Coal” Meeting były trzy wizyty techniczne w zakładach koksowniczych „Prosper” i centralnych warsztatach naprawczych DSK w Bottrop oraz centrum szkoleniowym DSK w Reklinghausen.

Wszystkie wizyty techniczne były doskonale przygotowane merytorycznie. Bardzo miłym akcentem był fakt, że prawie w każdym miejscu można było spotkać młodych pracowników tych firm, którzy ukończyli jedną z niemieckich szkół górniczych i każdy z nich uczestniczył przynajmniej raz w obchodach górniczego święta „Barbórki” w AGH w Krakowie, wspominając ten fakt bardzo mile.

Każdy krok studenckich delegacji był skrzętnie filmowany przez ekipy zawodowych filmowców. Należy się spodziewać, że Niemcy dla celów reklamowo-propagandowych sporządzą bardzo dokładna dokumentację tego niezwykłego spotkania.

Ostatnim dniem Spotkania „Keep Coal” Meeting były międzynarodowe zawody sportowe.

Reunion FEMP
(Federation of Eeuropean Mineral Programs) czyli
spotkanie Federacji Europejskich
Kursów Mineralnych

W 2006 roku to doroczne spotkanie miało miejsce w mieście Aachen – siedzibie współzałożycieli sieci Rheinisch-Westfälischen Technischen Hochschule Aachen (RWTH) jednej z trzech niemieckich uczelni górniczych w dniach 23?–?25.11.2006. Jak zwykle w spotkaniach tych uczestniczą przedstawiciele uczelni górniczych Europy uczestniczących w sieci, przedstawiciele sponsorów oraz młodzież aktualnie studiująca bądź będąca absolwentami jednego z kursów organizowanych przez sieć.

Każde takie spotkanie składa się z czterech głównych elementów:

a) spotkanie uczestników sieci (tylko przedstawicieli uczelni wyższych) podsumowujące dorobek danego roku,

b) spotkanie plenarne uczelni i sponsorów,

c) warsztaty edukacyjne,

d) wizyty techniczne w firmie będącej głównym sponsorem spotkania w danym roku.

Miejsce spotkania w Aachen wynikało ściśle z faktu, że głównym sponsorem w roku 2006 była największa firma energetyczna Niemiec RWE Power, posiadająca gros swoich zakładów w rejonie Kolonia – Aachen.

Obok licznych i bardzo ciekawych wydarzeń natury technicznej podkreślenia jest godzien ogólny wydźwięk spotkania, który można streścić następująco:

a) Sieć FEMP jest bardzo dobrze postrzegana przez największe światowe firmy górnicze jako doskonałe źródło dobrze przygotowanych absolwentów do pracy zawodowej.

b) Sieć postrzegana jest przez studentów także jako wysoce nobilitująca placówka edukacyjna. Otrzymanie certyfikatu tej sieci jest znaczącym dokumentem pomocnym w rozwoju kariery zawodowej, skutkiem czego dostanie się na studia w tej sieci jest coraz trudniejsze. Kierownictwo sieci dopuściło bowiem do udziału również przedstawicieli spoza sieci to znaczy z kontynentu Ameryki, Chin czy Wietnamu.

c) Polska reprezentowana jest silnie (ilościowo) głównie poprzez studentów Politechniki Wrocławskiej. Studenci AGH są w mniejszości, ale Ci, którzy się tam dostali nie sprawili nam zawodu. Wszyscy odgrywali znaczącą rolę i osiągali bardzo wysokie wyniki. Przykładowo pani Marta Gadziała bezpośrednio po kursie FEMP otrzymała propozycję kontynuowania badań i pisania pracy magisterskiej w TU Delft, którą obroniła z bardzo wysokim wynikiem w 2006 roku. Pan Jędrzej Skowroński na kursie EGEC zdawał większość egzaminów z pierwszą lokatą w grupie.

Bardzo ciekawą formą zajęć w trakcie Spotkania FEMP są warsztaty edukacyjne, na których wszyscy uczestniczący w nich studenci podzieleni są na małe kilkuosobowe grupy i mają do rozwiązania konkretny problem. Po 90 minutach każda grupa deleguje swoich sprawozdawców do zaprezentowania rezultatów na forum publicum. W grupach studenckich z reguły w roli konsultantów uczestniczą profesorowie uczestniczący w spotkaniu.

Przykładowo w roku 2006 studenci otrzymali następujące zadanie: Dokonać spośród czterech zadań wyboru najlepszego przedsięwzięcia inwestycyjnego oraz miejsca jego lokalizacji posiadając podstawowe wskaźniki makroekonomiczne państw – potencjalnych beneficjentów procesu inwestycyjnego.

Z wielkim podziwem i zainteresowaniem uczestniczyłem dwukrotnie w takich warsztatach. Widać było w takiej grupie siłę i moc grupowego analitycznego myślenia. Cała drużyna bardzo sprawnie identyfikowała kryteria oceny projektu inwestycyjnego, a następnie trafnie i sprawnie ustalała rankingi dla poszczególnych kryteriów. Po 90 minutach rozpoczęła się prezentacja wyników. Poza merytoryczną fachowością widać w niej było również elementy teatralno-kabaretowe, czyniące poszczególne prezentacje bardzo ciekawymi i nawet zabawnymi. Ale najciekawszy w tym wszystkim jest wynik pracy poszczególnych zespołów studenckich. Na 10 zespołów 8 podało identyczne rozwiązanie, co oznacza, że poszczególne zespoły wykazały się doskonała znajomością pracy zespołowej i bardzo dobrym przygotowaniem merytorycznym, że o językowym nie wspomnę gdyż wiadomo, że wszyscy pochodzą z różnych krajów i wszyscy do kontaktów między sobą mogą używać tylko języka angielskiego. Dużą przyjemność sprawił mi fakt, że kolejno w dwóch latach uczestnictwa w tych zajęciach, sprawozdawcą jednego z zespołów był nasz student Jędrzej Skowroński, którego średnia ocen po trzecim roku w AGH przewyższała 5,0. Nic, więc dziwnego, że takim studentem zainteresował się już w czasie studiów australijski oddział firmy górniczo-metalurgicznej Rio Tinto.