Osada na tym terenie została założona przez Greków z Koryntu w 733 r. p.n.e. W tym okresie (zwłaszcza w V i IV w. p.n.e.) Syrakuzy należały do najpotężniejszych państw-miast w basenie Morza Śródziemnego. W 212 r. p.n.e. (wojna punicka) miasto zajęli i złupili Rzymianie. W wyniku ataku śmierć poniósł żyjący w mieście słynny matematyk i fizyk Archimedes.

Ołtarz Zeusa - znajduje się na terenie nowej części miasta i jest jednym z najbardziej reprezentatywnych zabytków Syrakuz. Wybudowany został w III wieku p.n.e. przez Hierona II, wodza syrakuzańskiego. Do czasów współczesnych dotrwała jedynie podstawa ołtarza, w całości wykuta w skale, ma ona prawie 200 m długości i ponad 20 m szerokości.

Na tę i wiele innych budowli potrzeba było wiele kamienia. Na szczęście pokłady wapienia były w pobliżu. Nie był on wydobywany metodą odkrywkową, lecz drążono jaskinie, pozostawiając zabezpieczające sklepienie filary. Na przestrzeni wieków, głownie na skutek trzęsień ziemi, sklepienie zawaliło się. Pozostał tylko jeden nie naruszony filar.

Po dawnych kamieniołomach pozostało wiele jaskiń, wykutych ręką ludzką. Najsłynniejsza z nich to Ucho Dionizjusza. Jaskinia ma 65 m długości i 23 m wysokości, a wewnątrz niej panuje niezwykła akustyka, być może dlatego jaskinia nosi nazwę "Ucho Dionizjusza".. O miejscu tym krąży legenda, że tyran Dionizjusz specjalnie wykuł w skale jaskinię żeby móc podsłuchiwać przetrzymywanych tam więźniów i w szybki sposób zapobiegać buntom.
Jaskinia jest często nazywana imieniem Dionizosa, co by sugerowało pochodzenie od boga wina, ale prawda jest bardziej przyziemna. Dionizjusz Starszy (ok. 430-367 p.n.e.) bynajmniej bogiem nie był, a tylko tyranem Syrakuz słynącym z podejrzliwości.
Na własnych uszach sprawdziliśmy, że jaskinia faktycznie wzmacnia nawet najcichsze dźwięki.

Teatr Grecki - jest największym przykładem teatru greckiego na Zachodzie. Historycy przyjmują, że obecna forma teatru pochodzi z rekonstrukcji, którą w III wieku p.n.e zarządził Hieron II, jednak pierwotna forma teatru pochodziła prawdopodobnie z VI wieku p.n.e. Teatr prawie w całości wykopany został w skale. W tym teatrze w roku 476 p.n.e., po raz pierwszy wystawiona została tragedia Ajschylosa pod tytułem "Persowie".
Niestety, obecnie teatr rozczarowuje. Widok na morze zarośnięty drzewami, siedzenia nadbudowane drewnem, scena ma wspólczesne instalacje, nagłośnienie, oświetlenie. Z jednej strony to dobrze, że starożytne budowle żyją, ale z zdrugiej strony żal, że nie zostało prawie nic ze starożytnej atmosfery.

Powyżej teatru nisze w skałach to starożytne grobowce, a w jednej z nich znajduje się ujście akweduktu, który dalej pod ziemią biegnie do miasta. W dalszej części relacji zobaczymy jego drugi koniec.

Amfiteatr Rzymski pochodzi z III - IV wieku n.e. i jest to jeden z największych obiektów tego typu. Kształtem przypomina elipsoidę, częściowo budowla wykopana została w skale Temenite. Arena otoczona jest wysokim podium, pod którym znajduje się korytarz, którym niegdyś prowadzono gladiatorów oraz dzikie zwierzęta, służył on bowiem do wystawiania walk gladiatorów. jako krawężnik przy ścieżce wiodącej do rzymskiej areny postawiono stare sarkofagi. Na szczęście puste.

Po wyjściu z Parku Archeologicznego można się orzeźwić śweżo wyciśniętym sokiem z pomarańcz - Spremuto.

Wyspa Ortigia była najdawniej zamieszkała częścią Syrakuz. Dopiero w VI wieku p.n.e. po zbudowaniu kamiennej grobli Syrakuzy zaczęły rozrastać się szybko na lądzie stałym.
W starej części Syrakuz, na Ortygii, z ufortyfikowaną akropolis, pałacem tyranów i źródłem Aretuzy, wzniesiono około 570-560 p.n.e. najstarszą na Sycylii dorycką świątynię poświęconą Apollinowi, i młodszą, z około 470 p.n.e. - Atenie. Świątynia Ateny liczyła 22 × 55 m Świątynia ta została adaptowana w VII wieku n.e. na trójnawową bazylikę chrześcijańską.
Byliśmy w środku i prawdę mówiąc, nie zauważyliśmy fragmentów z greckiej świątyni. Nie było też ogromnej figury św. Łucji, wykonanej ze srebra.

Figurę obejrzeliśmy w kościele pod jej wezwaniem po drugiej stronie placu.

Niestety, robienie zdjęć było zabronione. Zainteresowanym polecam stronę.Tam jest kilka zdjęć z procesji, w czasie której kilkudziesięciu mężczyzn (w zielonych czapkach) przenosi ciężki posąg z katedry do kościoła św. Łucji.

Źródło Aretuzy.
Według mitu nimfa Aretuza aby uciec przed miłością myśliwego Alfeo zamieniła się w źródło. On jednak zamienił się w rzekę i połączył się z nią na wieki. Źródło jest położone na zachodnim nabrzeżu wyspy Ortigia. Zasilane jest słodką wodą, o czym świadczą rosnące w nim papirusy. "Źródło Aretuzy" to tytuł jednego z bardziej znanych utworów Karola Szymanowskiego. Szymanowski w latach 1911-15 podróżował po Sycylii i ten utwór, a także najbardziej znana jego opera - "Król Roger" powstały po tej podróży.

Na koniec - koniec akweduktu widzianego przy Teatro Greco. Ujście akweduktu do morza jest ... w piwnicy jednej z restauracji, dwie kondygnacje pod poziomem ulicy. Goście przez szklaną podłogę mogą obserwować jak przepływa woda z dalekich wzgórz.