LaTeX - wprowadzenie
LaTeX (wymawiamy “latech”) jest systemem składu drukarskiego, nadającym się do tworzenia różnego rodzaju dokumentów. LaTeX jest zbiorem makropoleceń systemu TeX. TeX jest zarówno programem komputerowym jak językiem programowania. System został utworzony na zamówienie Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego, jako system do przygotowywania dokumentów matematycznych lub ogólnie naukowych. Korzystając z systemu składu LaTeX mamy za zadanie przygotować jedynie tekst źródłowy, cały ciężar składania, formatowania dokumentu przejmuje na siebie system.
W przeciwieństwie do popularnych edytorów tekstu, dokumenty przygotowane w systemie LaTeX mają profesjonalny wygląd. Po przygotowaniu pliku źródłowego i po jego kompilacji otrzymujemy dokument, którego wygląd będzie identyczny niezależnie od systemu operacyjnego i drukarki, które użyjemy do jego drukowania. Wszystkie kwestie dotyczące łamania linii tekstu, akapitów, stron, itp. są rozstrzygane na etapie kompilacji i później wygląd dokumentu nie ulega zmianie. Opcje decydujące o wyglądzie dokumentu po kompilacji grupowane są w tzw. klasach dokumentów. Większość wydawnictw naukowych na świecie dostarcza własne klasy dokumentów dla LaTeX a, po użyciu których dokumenty są przygotowane do publikacji w tych wydawnictwach. Poza określeniem klasy dokumentu, do pliku źródłowego dołączane są dodatkowe pakiety (coś w stylu bibliotek przy pisaniu programów), które udostępniają nam dodatkowe możliwości sterowania wyglądem dokumentu. Pakiety pozwalają określić również takie parametry jak: język dokumentu, sposób kodowania znaków, itp.
Nie ma żadnych przeciwwskazań do tworzenia dokumentów w LaTeXu w języku polskim. Plik źródłowy jest zwykłym plikiem tekstowym i do jego przygotowania można użyć dowolnego edytora tekstów, a polskie znaki wprowadzać używając prawego klawisza Alt. Jeżeli po kompilacji dokumentu polskie znaki nie są wyświetlane poprawnie, to na 95% źle określono sposób kodowania znaków (należy zmienić opcje wykorzystywanych pakietów).
Do przygotowania pliku źródłowego może zostać wykorzystany dowolny edytor tekstowy. Niektóre edytory, np. Emacs, mają wbudowane moduły ułatwiające składanie tekstów w LaTeXu (kolorowanie składni, skrypty kompilacji, itp.). Osobiście polecam program Kile, będący środowiskiem do przygotowywania dokumentów w LaTeXu. Aplikacja dostępna jest dla środowiska KDE począwszy od wersji 2. Zawiera edytor z podświetlaną składnią, zestawy poleceń LaTeXa, zestawy symboli matematycznych, kreatory tabel, macierzy itp. Skrypty kompilujące i konwertujące podpięte są do poleceń w menu aplikacji (i pasków narzędziowych), dostępne jest sprawdzanie pisowni, edytor obsługuje projekty (tzn. dokumenty składające się z wielu plików), umożliwia przygotowanie i zarządzanie bibliografią, itp. Na stronie http://kile.sourceforge.net/screenshots.php zamieszczono kilkanaście zrzutów ekranu środowiska Kile, które warto przejrzeć, by wstępnie zapoznać się z możliwościami programu.
Bardzo prosty przykład dla początkujących
Prosty przykład dokumentu napisanego w LaTeXu: wersja pdf, plik źródłowy i używany w pliku rysunek w formacie eps. Można z nim eksperymentować do woli, aby przekonać się jak proste jest pisanie w LaTeXu i jakie są efekty pracy z tym programem. Dokument może służyć jako podstawa do tworzenia własnych plików.