JĘZYK PISMA RĘCZNEGO - GRAFOLOGIA
Grafologia
Grafologia - to dziedzina psychologii zajmująca się ustalaniem związków między grafizmem a dominantami osobowościowymi. Jest dziedziną nauki zajmującą się analizą pisma odręcznego, wyodrębnianiem charakterystycznych jego cech, jak również badaniem z którymi cechami osobowości, stanu zdrowia oraz stanami psychicznymi i emocjonalnymi są one powiązane. Taka analiza nie jest sprawą trywialną, gdyż większość cech pisma nie posiada jednoznacznego odwzorowania 1:1, lecz może świadczyć o różnych cechach osobowości, stanu zdrowia oraz stanów psychicznych i emocjonalnych, lecz zwykle nie o wszystkich z nich. Z tego też powodu grafologia i grafolodzy są niejednokrotnie krytykowani za niepoprawną interpretację niektórych cech pisma. Zaleca się więc ostrożność w osądach oraz zdobycie doświadczenia. Te same cechy pisma mogą charakteryzować różne przymioty i cechy piszącego, a więc każdą domniemaną cechę należy potwierdzić przez jej częste powtórzenia w tekście oraz inne cechy pisma lub wynikające z innej analizy, które mogą potwierdzić przypuszczenia. Z tego też względu grafologia nie jest przez pewne kręgi uważana jako nauka (np. przez British Psychological Society), gdyż nie dokonano jednoznacznego przyporządkowania cech pisma do charakteru i cech piszącego. Takie przyporządkowanie jest niemożliwe, jeśli wziąć pod uwagę pojedyncze cechy grafologiczne pisma. Jednak jeśli weźmiemy pod uwagę różne ich kombinacje, wtedy klasyfikacja staje się realna i może być jednoznaczna. Wymaga to jednak bardziej skomplikowanej naukowej analizy wzorców pisma oraz równoczesną i miarodajną ocenę piszących wg innych kryteriów/testów.
Za ojca grafologii uznaje się J. H. Michona (1806 – 1881), aczkolwiek już wcześniej J. H. Michon katalogował cechy pisma i przypisywał im odpowiednie cechy charakteru. W trakcie badania grafologicznego bierze się pod uwagę takie cechy pisma jak:
- formę (np. kątowe, zaokrąglone, arkadowe, girlandowe),
- nacisk (np. maczugowate, wrzecionowate, ciastowate),
- tempo (np. wolne, szybkie, bardzo szybkie),
- ciągłość (np. złączone, grupowe, rozłączne),
- kierunek/nachylenie (np. prawoskośne, lewoskośne, prostopadłe, wznoszące, opadające, sinusoidalne, poziome),
- wielkość/rozmiar (np. pismo duże, średnie, małe),
- szerokość (np. zbite/gęste, proporcjonalne, szerokie) - np. według Pulvera szerokość znaku odzwierciedla relacje społeczne. Szerokie znaki informują o radości, otwartości, i gotowości komunikowania się z innymi, zaś wąskie w połączeniu z lewoskośnością oznaczają koncentracje na sobie.
- względna wielkość stref (górna, środkowa, dolna),
- uporządkowanie (np. ściśnięte, rozstawione),
- położenie (np. u góry, na dole, wielkość marginesów, odstępy),
- ...
Każda cecha pisma jest istotna tylko w tedy, gdy widać jej powtarzalność w większej ilości tekstu.
Pismo odręczne
jest jednak niewątpliwie odzwierciedleniem naszej osobowości, stanu zdrowia (tych jego składników, które mogą wpływać na szybkość, ciągłość, spójność pisania) oraz stanu psychicznego i emocjonalnego. Można więc na jego podstawie bardzo dużo dowiedzieć się o osobowości, stanie zdrowia, stanach emocjonalnych i psychicznych, dążeniach, potrzebach i charakterze danego człowieka. Można określić, na czym piszącemu zależy, na co zwraca uwagę, a do czego nie przykłada większej wagi, czy jest osobą zrównoważoną emocjonalnie i psychicznie lub czy przeżywa jakieś traumatyczne doświadczenia. Analiza pisma (a nawet często samego podpisu) może nam znacząco pomóc w negocjacjach, gdyż podobnie jak słowa naszej mowy, sposób intonacji i inne cechy niewerbalne pomogą nam skupić się na ważnych potrzebach adwersarza.
Wykład ten poświęcony jest opisowi i analizie ważnych cech pisma odręcznego, ich powiązaniu z charakterem, osobowością oraz stanami psychicznymi i emocjonalnymi adwersarza. Inteligentny człowiek może próbować w wyrazie twarzy i w słowach częściowo ukryć swój stan psychiczno-emocjonalny, zakryć prawdziwe cechy swojego charakteru, swoich dążeń i potrzeby, lecz pismo zwykle potrafi szybko ujawnić ukryte pragnienia, dążenia i cele, a nawet ujawnić kłamstwo.
W trakcie wykładu prezentowane będą analizy grafologiczne na konkretnych próbkach pisma odręcznego w celu wyostrzenia uwagi słuchaczy na ważne jego aspekty, podanie interpretacji oraz ostrzeżenia przed błędną lub pochopną interpretacją niektórych cech. W trakcie ćwiczeń będzie też można samodzielnie przeanalizować kilka próbek pisma i skonsultować swoje odkrycia z prowadzącym.
Wielkość liter
- duże - osobowość dynamiczna, śmiała, odważna (ODW), wygadana, ekstrawertyczna, towarzyska, maksymalistyczna (MAK), lubiąca być w centrum uwagi, dominująca (DOM),
- małe - kobiety lub osobowość dostosowująca (DOS), skromna, nieśmiała, asekuracyjna (ASE) lub minimalistyczna (MIN),
- różnej wielkości - osobowość artystyczna, twórcza i inspirująca (INS) lub niespokojna i niezrównoważona.
Szerokość liter
- szerokie - osobowość otwarta, towarzyska, komunikatywna, empatyczna (EMP), odważna (ODW),
- wąskie - osobowość zamknięta, rzeczowa (RZE), opanowana, ostrożna (ASE).
Kształt liter
- zaokrąglone - rozluźnione, zrównoważone, harmonijne (HAR) lub otwarte
- ostro zakończone - agresywne, kłótliwe (OST) lub spięte czy buntownicze
- otwarte/niedomknięte "o", "a", "b","d", "g", "p" - gadatliwość, towarzyskość otwartość, empatia (EMP), ekstrawertyzm
- domknięte "o", "a", "b","d", "g", "p" - zamknięcie, introwertyzm
Połączenia liter
- połączone - typy systematyczne (SYS), uporządkowane, logiczne, empatyczne (EMP) i harmonijne (HAR), wola współpracy
- oddzielne - typy wyostrzające (OST), konkurujące, izolacja, odosobnienie, rzeczowość (RZE), skrytość, introwertyzm, egoizm
Zakończenia słów
- skierowane do góry - optymizm, wigor, pozytywne nastawienie
- skierowane do dołu - pesymizm, brak energii, skłonność do poddawania się, negatywne nastawienie
Pętle
- wąskie - osoby spięte, przytłoczone, sceptyczne, rzeczowe lub konserwatywne
- szerokie - osoby otwarte, odkrywcze, odprężone i spontaniczne
Kropki nad "i" lub "j"
Miejsce i sposób postawienia kropki zdaniem grafologów świadczy o wyobraźni, nerwowości lub zasobach pamięci:
- kropka wysoko w górze - bogata wyobraźnia, marzycielstwo, patrzenie w przyszłość lub osobowość odkrywcza i postępowa (ODW),
- kropka po prawej stronie - zwykle charakteryzuje osoby niecierpliwe, nerwowe oraz maksymalistyczne (MAK),
- kropka po lewej stronie - charakteryzuje zwykle osoby ostrożne, wyhamowane i asekuracyjne (ASE), analizujące wszystko oraz rozpamiętujące przeszłe zdarzenia albo odwlekające decyzje lub działania w czasie (DOS).
- okrągła kropka - stawiana jest zwykle przez osoby o duszy artystycznej, natchnionej (INS) lub osoby egocentryczne (EGO)
- kreska zamiast kropki - krytyczne (WER) lub piszące w pośpiechu, lub maksymalistyczne (MAK), lub silnie oddzielające swój świat wewnętrzny od zewnętrznego
- brak kropki - sugeruje lenistwo oraz osoby nieuporządkowane (!SYS) i niedokładne, nie zwracające uwagę na szczegóły (!WER = POM)
- bezpośrednio nad - zwykle osoby systematyczne (SYS) i zorganizowane oraz empatyczne (EMP)
Kreski poziome w literach "t", "ł"
- w pionie na środku - osoba pewna siebie, zrównoważona, znająca swoją wartość, realista, pragmatyk,
- wysoko - osoba ambitna, maksymalista (MAK), optymista, wysokie mniemanie o sobie,
- długa - osoba zdeterminowana, entuzjastyczna, czasami też uparta,
- krótka - brak determinacji, zdecydowania, lenistwo,
Odstępy pomiędzy słowami
- duże - osoby ceniące sobie wolność, samotność, zachowujące dystans do innych (ASE, RZE), często nieskore do pomocy,
- małe - osoby przyjazne, towarzyskie, osobiste, empatyczne (EMP), czasami mogą być nawet natrętne, często skore do pomocy i udzielenia rady.
Pochylenie pisma
- pochylone w prawo (osób praworęcznych) - zwykle świadczy o wysokiej komunikatywności lub optymiźmie oraz osobowości dominującej (DOM), odważnej (ODW), odkrywczej (ODK) lub maksymalistycznej (MAK),
- pochylone w lewo (osób praworęcznych) - zwykle świadczy o charakterze wyhamowanym lub pesymiźmie oraz osobowości dostosowującej (DOS), asekuracyjnej (ASE), konserwatywnej (KON) albo lubiącej się odróżniać od otoczenia (FAW), nie lubiącej tego co powszechne,
- pionowe - może oznaczać osobę logiczną, pragmatyczną lub praktyczną albo piszącą pismem technicznym,
- mieszane - może oznaczać osobę niestabilną emocjonalnie, chwiejną, niezdecydowaną (DOS) lub minimalistyczną (MIN), pesymistyczną lub przeżywającą jakiś kryzys.
Lewy margines
Lewy margines kojarzony jest zwykle z zachowaniami zewnętrznymi:
- równy - osobowość silna i zdyscyplinowana, charakter weryfikujący i systematyczny
- wąski - charakter oszczędny (OSZ), osoba niepewna swojej przyszłości, osobowość zamknięta, usposobienie bardziej introwertyczne
- szeroki - charakter hojny (HOJ), osobowość tolerancyjna i otwarta, usposobienie bardziej ekstrawertyczne albo skłonność do życia wspomnieniami i przeszłością
- nierówny/falujący - osoba niezdecydowana, niestabilna, o zmiennym usposobieniu, nie radząca sobie z presją codzienności
- rozszerzający się (ku dołowi) - osobowość skłonna do ryzyka, impulsywna i odważna (ODW), hojna (HOJ)
- zwężający się (ku dołowi) - osoba bojaźliwa, pełna obaw, unikająca ryzyka martwiąca się i asekuracyjna (ASE)
Prawy margines
Lewy margines kojarzony jest zwykle z zachowaniami wewnętrznymi
- równy - osoba zwracająca uwagę na szczegóły (WER), zdyscyplinowana,
- wąski - osoba kontemplująca, zamyślona, marzycielska, charakter oszczędny (OSZ),
- szeroki - osoba niepewna, niedowierzająca, posiadająca osłabioną wiarę we własne możliwości, nieśmiała, niedowierzająca, obawiająca się przyszłości.
Górny margines
- duży - zwykle osobowość uległa, dostosowująca się (DOS) lub hojna (HOJ),
- mały/brak - wola podkreślenia swojej wartości/udziału, zwykle>osobowość dominująca (DOM) lub oszczędna (OSZ).
Dolny margines
- mały/brak - charakter oszczędny (OSZ).
Wielkość stref pisma
- Strefa górna (nadlinijna) łączona jest ze stopniem samoświadomości, świadomości własnej wartości, wyobraźnią, ambicją i pragnieniami oraz odzwierciedla myślenie o przyszłości, symbolizuje marzenia i nadzieję oraz zdecydowanie i odwagę. Górna strefa pisma obejmuje górne części liter: d, f, h, k, l, t.
- Strefa środkowa (śródlinijna) pisma obejmuje wszystkie litery i jej wielkość porównywana jest ze strefą górną i dolną.
- Strefa dolna (podlinijna) symbolizuje zachowania podświadome, intuicyjne, instynktowne, popędowe i cielesne. Dolna strefa pisma obejmuje dolne części liter: f, g, j, p, q, y.
Nacisk
- duży - dominacja (DOM), determinacja, zdecydowanie albo spięcie, krytyka
- mały - niepewność (DOS), wrażliwość i empatia (EMP) lub brak wiary w siebie
Tempo
- szybko - niecierpliwość, otwartość, odkrywczość (ODK), maksymalizm,
- wolno - metodyczny, dokładny, weryfikujący (WER), zorganizowany, systematyczny (SYS).
Upraszczanie
Upraszczanie znaków świadczy zwykle o rozwiniętej inteligencji, lotności i zdolnościach kombinatorycznych.
Zamazania i skreślenia
Zamazania, nadpisania, poprawianie i skreślenia charakterystyczne są dla osób kłótliwych, dokładnych (WER) i wyostrzających (OST).
Ornamenty
Ornamenty w piśmie pojawiają się u osób romantycznych, poetycznych. Zaś osoba o analitycznym i ścisłym umyśle może pozostawić w tekście przejrzyste i geometryczne rysunki. Ornamenty i inne upiększenia (wężykowe lub powiększone) początkowych dużych liter świadczyć mogą o artystycznej naturze piszącego (INS), maksymalizmie (MAK), ale również o ferworze, który chce nadać tekstowi.
Analiza podpisów
Podpis zwykle w sposób silny odzwierciedla charakter piszącego, więc przyjrzenie się jego charakterystycznym cechom grafologicznym zwykle pozwala dość dobrze określić osobowość, dążenia i stan psychiczny podpisującego się.
- duży - świadczy o woli dominacji (DOM), lubiącym wybierać i decydować, bycia ważnym i docenianym oraz mającym wpływ na przebieg zdarzeń,
- z pętlą podkreślającą go - świadczy o bardzo dużej determinacji i woli wywierania swojego wpływu na innych (DOM) oraz pokazania swej siły,
- nieczytelny - osoby skryte, tajemnicze, chcące podkreślić swoją indywidualność, wyjątkowość lub wyniosłość
Wykrywanie kłamstwa
Kłamstwo w tekście można rozpoznać wg zmiennych cech grafologicznych piszącego świadczących o spięciu, braku zrównoważenia psychicznego lub emocjonalnego, większym skupieniu się, np.: zmniejszenie tempa pisania, nierówne odstępy, falowanie, nierówne nachylenie pisma itp.
Ekstawertyzm
Cechy grafologiczne pisma wskazujące ekstrawersję (wg Anny Teillard uczennicy Karola Gustawa Junga):
- odwaga w układzie pisma, duże marginesy,
- pismo prawoskrętne,
- pismo duże,
- pismo szerokie,
- pismo pochylone,
- kątowe girlandy,
- pismo pospieszne, energiczne,
- rosnący lewy margines,
- wydłużone elementy nadlinijne i podlinijne,
- linia podstawowa wznosząca się lub sinusoidalna,
- rosnąca wielkość pisma,
- poziomy znak diakrytyczny litery "t" bardziej po jej lewej stronie,
- haczykowate formy adiustacji końcowych,
- długie i odstające znaki diakrytyczne liter "t" i "f",
- pismo miotane,
- duże, trójkątne nóżki,
- staranny podpis po prawej stronie,
- duży podpis,
- adres po prawej stronie koperty.
Introwertyzm
Cechy grafologiczne pisma wskazujące introwersję (wg Anny Teillard uczennicy Karola Gustawa Junga):
- bardzo duże pismo,
- dominująca sfera śródlinijna (środkowa),
- przejaskrawienie wszelkich elementów,
- sztuczne,
- nierównomierny nacisk, spazmy,
- przesadne podkreślenia,
- przesadna interpunkcja.
Pismo a charakter
Analiza grafologiczna pomaga rozpoznać charakter osoby piszącej i dzięki temu określić jej potrzeby, dążenia i przewidywalne reakcje:
- Dominujący (DOM) - zwykle duża wielkość pisma pod warunkiem, że inne cechy charakteru nie skłaniają go jego zmniejszenia lub np. delikatna natura kobieca
- Dostosowujący (DOS) - zwykle mała wielkość pisma
- Maksymalistyczny (MAK) - pismo zwykle duże i wznoszące się do góry (linia tekstu)
- Minimalistyczny (MIN) - pismo zwykle małe i opadające w dół (linia tekstu)
- Inspirujący (INS) -
- Systematyczny (SYS) - pismo i marginesy zwykle równe
- Odkrywczy (ODK) - pismo często nachylone w prawo
- Konserwatywny (KON) - pismo często nachylone w lewo
- Weryfikujący (WER) -
- Pomijający (POM) -
- Wyostrzający (OST) - dużo ostrych kątów i ostrych kształtów, ostro zakończone litery
- Harmonijny (HAR) - zaokrąglone kształty i przejścia między literami
- Empatyczny (EMP) - pismo raczej szerokie, litery "o", "a", "b","d", "g", "p" są często niedomykane, szerokie litery
- Rzeczowy (RZE) - pismo raczej wąskie, litery "o", "a", "b","d", "g", "p" są raczej domknięte, wąskie litery
- Odważny (ODW) - pismo raczej duże i nachylone w prawo, szerokie litery
- Asekuracyjny (ASE) - pismo raczej małe i nachylone w lewo, wąskie litery
- Hojny (HOJ) -
- Oszczędny (OSZ) - efektywne wykorzystanie kartki: niewielkie marginesy oraz odstępy między wierszami
- Faworyzujący (FAW) -
- Równoważący (RÓW) -
Bibliografia
- Grafologia
- Centrum Ekspertyz Grafologicznych
- Papilot
- Grafologia - odkrywcy
- D. Tarczyński, Psychografologia, Białystok 2000
- B. Gawda, Grafizm jako forma ekspresji, Lublin 2006
- B. Gawda, Psychologiczna analiza pisma, Lublin 1999
- B. Gawda, Pismo a osobowość, Lublin 2000
- T. Widła, Grafologia – wczoraj, dziś, jutro, Toruń 2004