Historia Katedry Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki jest prawie tak długa, jak historia AGH. W roku 1919, czyli roku rozpoczęcia działalności Akademii Górniczej powołano bowiem na Wydziale Górniczym Zakład Mechaniki Teoretycznej i Wytrzymałości Materiałów. Zakład ten mieścił się do 1930 roku w pomieszczeniach przy ulicy Loretańskiej 18 ,a następnie w wypożyczonym budynku przy ulicy Krzemionki 11 w Podgórzu, w pobliżu obecnego ośrodka Telewizji Kraków. W roku 1922 powołano na Wydziale Górniczym Katedrę Mechaniki Ogólnej i Technicznej. W początkowym okresie (tuż po I Wojnie Światowej) były wielkie trudności z obsadzeniem stanowiska kierownika Zakładu i Katedry. Obowiązki te pełnili dodatkowo: najpierw prof. dr Jan Stock (kierownik Katedry Fizyki), a następnie prof. dr Antoni Hoborski (kierownik Katedry Matematyki, pierwszy Rektor Akademii w latach 1920-22).

Prawdziwy rozwój Katedry i Zakładu rozpoczął sie z chwilą objęcia stanowiska Kierownika przez prof. Władysława Taklińskiego (późniejszego Rektora Akademii w latach 1933-39). Prof. Władysław Takliński był znakomitym organizatorem i pedagogiem. Jego wykłady, prowadzone na niezwykle wysokim poziomie, wygłaszane ze swadą i niesłychanie barwnym językiem, cieszyły się ogromną popularnością wśród studentów. Nic dziwnego, że współcześnie Akademia przyznaje co drugi rok Nagrodę imienia prof. Władysława Taklińskiego dla najwybitniejszych dydaktyków (w roku 1995 nagrodę tę I-go stopnia otrzymał ówczesny Kierownik Katedry prof. Henryk Filcek). Rektor Prof. Takliński został z nastaniem okupacji niemieckiej aresztowany i zginął w hitlerowskim obozie koncentracyjnym.

Po II-giej Wojnie Światowej Kierownikiem Katedry i Zakładu Mechaniki Teoretycznej na Wydziale Górniczym został prof. Antoni Sałustowicz. On to ukształtował główne zarysy Katedry: prowadzenie działalności dydaktycznej w zakresie mechaniki, wytrzymałości materiałów i mechaniki górotworu na Wydziale Górniczym i innych Wydziałach pionu górniczego oraz działalności naukowo-badawczej w dziedzinie mechaniki górotworu zwanej dzisiaj geomechaniką górniczą. Odpowiednio do kształtującego się profilu zmieniała się nazwa jednostki: od 1949 roku Katedra i Zakład Mechaniki Technicznej, a od 1952 roku Katedra Mechaniki Górniczej. Prof. A. Sałustowicz był wybitnym uczonym, członkiem Polskiej Akademii Nauk. Poza kilkudziesięcioma publikacjami naukowymi wydał dwa podręczniki z mechaniki górotworu cenione po dzień dzisiejszy. Kierownikiem Katedry po śmierci Prof. Antoniego Sałustowicza w roku 1967 został prof.  Henryk Filcek - rektor Akademii w latach 1974-79 - autor około 70 prac z zakresu geomechaniki górniczej. W 1969 roku Katedra została przekształcona w Instytut Mechaniki Górniczej, który od 1978 roku zmienił nazwę na Instytut Geomechaniki Górniczej. Lata 1982-1985 to okres, kiedy Instytutem kierował Prof. Zdzisław Kłeczek - autor licznych publikacji na temat geomechaniki górniczej, a w szczególności problematyki związanej ze zjawiskami tąpań w polskich kopalniach miedzi i węgla. W ramach reorganizacji uczelni Instytut został w roku 1993 przekształcony w Katedrę Geomechaniki (od 1994 pod nazwą Katedra Geomechaniki Górniczej i Geotechniki). Od tego czasu oprócz tradycyjnej działalności na kierunku "Górnictwo i Geologia", Katedra rozpoczyna intensywną działalność na kierunku "Budownictwo". Otwiera i prowadzi na tym kierunku specjalność kształcenia na studiach dziennych o nazwie "Geotechnika i Budownictwo Specjalne".

W 2000 roku z Katedrą połączono zespół pracowników Zakładu Projektowania, Budownictwa, Ekonomiki i Zarządzania w Górnictwie, zajmujących się problematyką badawczą z zakresu budownictwa podziemnego i rewaloryzacji architektonicznych obiektów zabytkowych. Zespół ten miał swoje korzenie historyczne w utworzonej w 1922roku Katedrze Górnictwa II. W 1952 roku Katedrę tę przekształcono w Katedrę Głębienia Szybów i Obudowy Górniczej, a następnie w 1968 roku w Katedrę Budownictwa Podziemnego Kopalń. W wyniku zmian organizacyjnych w 1969 roku, jednostka ta weszła w skład Instytutu Projektowania i Budowy Kopalń, tworząc dwa zakłady: Zakład Głębienia Szybów oraz Zakład Obudowy Górniczej. Wieloletnia działalność naukowa i  dydaktyczna dotycząca budownictwa podziemnego i rewaloryzacji architektonicznych obiektów zabytkowych jest związana między innymi z nazwiskami wybitnych uczonych i przyjaciół młodzieży w osobach profesorów Kazimierza Kasińskiego, Feliksa Zalewskiego, Jana Walewskiego i Zbigniewa Strzeleckiego.

Istotne rozszerzenie działalności dydaktycznej i naukowej oraz powyższe zmiany organizacyjne spowodowały, że w 2000 roku Katedra przyjęła nazwę: Katedra Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki, a jej kierownikiem został prof. Jan Walaszczyk. W 2003 roku Państwowa Komisja Akredytacyjna oceniła pozytywnie kształcenie na studiach dziennych na kierunku Budownicto prowadzonym przez Katedrę.