Diabazy to niezbyt precyzyjne, zwyczajowe określenie magmowej, zasadowej, melanokratycznej skały magmowej, hipabysalnej, subwulkanicznej lub wylewnej klasy bazaltoidów. Mają barwy czarne lub ciemnoszare. W odróżnieniu od bazaltoidów mają tekstury porfirowe, a czasami nawet fanerokrystaliczne, drobnokrystaliczne. Struktury mają bezładne, rzadziej uporządkowane i najczęściej zbite. W odmianach wylewnych mogą pojawić się jednak pęcherze po gazach. W składzie mineralnym diabazów dominują schlorytyzowane i zuralityzowane (zob. gabroidy) pirokseny oraz zsaussurytyzowane plagioklazy wapniowe (zob. gabroidy) (Ryka & Maliszewska 1982).
Tworzą najczęściej zasadowe żyły, dajki, sille, części centralne podmorskich wylewów wulkanicznych o typie bazaltoidów.