Tomasz Bartuś

Margle

Tomasz Bartuś

Margle są skałami osadowymi, węglanowo-ilastymi zbudowanymi w przewadze z minerału kalcytu (30-60% CaCO₃), minerałów ilastych, a w mniejszych ilościach z pelitu kwarcowego i innych allogenicznych oraz autogenicznych minerałów skał osadowych (glaukonit, krzemionka autogeniczna, piryt, piroklasty). Margle są skałą przejściową pomiędzy skałami ilastymi i wapieniami. Przy przewadze węglanów nad minerałami ilastymi tworzą się wapienie margliste. Gdy minerały ilaste zaczynają dominować nad węglanami powstają iły margliste. Gdy w skałach wzrasta zawartość detrytycznego kwarcu tworzą się odpowiednio wapeinie marglisto-piaszczyste, marge piaszczyste lub iły marglisto-piaszczyste. Tworzą się też margle dolomitowe zawierające minerał dolomit. Zdarza się także, że niektóre odmiany opok bywają nazywane marglami krzemionkowymi.

Opis

Mają barwę jasnoszarą, szarą, białawą, kremową, a także ceglastoczerwoną, brunatną i zielonkawą. Skała dzięki wysokiej zawartości kalcytu intensywnie burzy z kwasem solnym. Zawarte minerały ilaste powodują przy tym powstanie charakterystycznej "brudnej" piany. Margle najczęściej są dość miękkie, ulegają lasowaniu, łatwo wietrzeją i dają zwietrzelinę głęboką z małą zawartością części szkieletowych. Odmiany bogate w autogeniczną krzemionkę są twarde, tworzą ostrokrawędzisty gruz i uderzone młotkiem wydają głuchy, metaliczny dźwięk. Margle mają duże znaczenie glebotwórcze, powstają z nich rędziny.

Występowanie

Margle powstają w środowisku morskim i jeziornym. Należą do skał pospolicie występujących w Karpatach, na Dolnym Śląsku, Opolszczyźnie, Wyżynie Śląskiej i Jurze Krakowsko-Częstochowskej. Z margli miedzionośnych w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym otrzymuje się miedź. Margle używane są do wyrobu cementu i sztucznych nawozów mineralnych.

Bibliografia