Tomasz Bartuś

Melafiry

Tomasz Bartuś

Melafiry (paleobazalty) to zwyczajowa, nieformalna nazwa wykorzystywana do makroskopowego określenia grupy starszych, zasadowych skał wylewnych, rzadziej hipabysalnych o typie bazaltoidów. Melafiry w odróżnienu od bazaltoidów są niemal zawsze odbarwione na różne odcienie barwy bordowej. Wiąże się to z utlenianiem Fe²⁺ do Fe³⁺ w minerałach ciemnych (zwłaszcza w piroksenach). Melafiry mają teksturę afanitową lub porfirową oraz struturę zbitą (Fig. 1, 2, 3) lub porowatą pęcherzykowatą (Fig. 4). Odmiany masywne są charakterystyczne dla części komór, kominów wulkanicznych oraz głębszych części pokryw i potoków lawowych. Odmiany porowate tworzyły się w bardziej przypowierzchniowych częściach law wylanych na powierzchnię Ziemi. Na samej powierzchni, dzięki silnemu odgazowaniu powstawały odmiany pumeksowe. Skład mineralny melafirów nie różni się od składu bazaltów. Dominują tu plagioklazy wapniowe i pirokseny. Po długim czasie narażenia skał na wietrzenie raczej nie należy się w nich spodziewać oliwinów.

W pęcherzykach i porach odmian migdałowcowych czasami dochodzi do krystalizacji wtórnych minerałów (Fig. 5, 6, 7). Dość często w ten sposób dochodzi do krystalizacji zeolitów (Fig. 6), minerałów krzemionkowych, kalcytu i innych (Fig. 5, 6, 7). Minerały krystalizują w porach od ścianek pustki do wewnątrz. W ten sposób powstają sekrecje. Strukturę melafirów z pęcherzami po gazach całkowicie wtórnie wypełnionymi substancją mineralną nazywamy migdałowcową (Fig. 5, 6), zaś melafiry takie nazywamy migdałowcami.

Czasami formy krystalizacji przybierają spektakularne formy geod (Fig. 8) i agatów (Fig. 9).

Bibliografia