Minerały główne skał osadowych: minerały solne


Tomasz Bartuś



Chlorki (podobnnie jak fluorki, bromki i jodki) należą do grupy halogenków, minerałów obejmujących sole kwasów fluorowodorowego, chlorowodorowego (solnego), bromowodorowego i jodowodorowego. Fluor, chlor, brom i jod w procesach magmowych nie koncentrują się w większych ilościach. Przeważająca część tych pierwiastków przechodzi do roztworów hydrotermalnych, z których mogą krystalizować w formie halogenków. Najbardziej rozpowszechniony jest fluoryt i fluorki glinu. W warunkach osadowych dochodzi natomiast do znacznej koncentracji chlorków (halit, sylwin i inne), które razem z siarczanami tworzą czasem ogromne złoża. Obecnie od 70 do 75% chloru i bromu, a także ponad 90% jodu skorupy ziemskiej znajduje się w wodzie morskiej.

HALIT
NaCl
Halit
Fig. 1. Kryształy halitu, Zapadlisko Przedkarpackie, Bochnia
Halit - odmiany
Fig. 2. Odmiany halitu
Halit (Lubin)
Fig. 3. Halit zielony, Monoklina Przedsudecka, Lubin

CECHY MAKROSKOPOWE:

  • Postać występowania: halit krystalizuje w układzie regularnym.
  • Pokrój kryształów: kryształy sześcienne, niekiedy osiągające znaczne rozmiary.
  • Barwa: kryształy halitu są zazwyczaj bezbarwne i przezroczyste, znane są także formy zabarwione na żółto, niebiesko, czerwono i szaro, w zależności od chemicznych i mineralnych domieszek.
  • Połysk: szklisty.
  • Rysa: biała.
  • Twardość: 4,5.
  • Łupliwość: doskonała, kostkowa.
  • Gęstość: 2,1-2,2 g/cm3.
  • Inne cechy: charakterystyczny słony smak.

WYSTĘPOWANIE

Halit, zwany potocznie solą kuchenną, jest najważniejszym minerałem solnym. Jest on źródłem otrzymywania sody i kwasu solnego oraz chloru i jego związków. Używany jest powszechnie do celów spożywczych i do konserwowania żywności. Halit najczęściej występuje w skupieniach ziarnistych i zbitych. Tworzy także formy szkieletowe, stalaktytowe oraz włosowate wykwity. Minerał ten powstaje w wyniku odparowania wody morskiej lub słonych jezior (złoża solne), często tworzy wykwity pustynne. W Polsce złoża soli kamiennej występują w okolicach Inowrocławia (permskie wysady solne) oraz Bochni i Wieliczki (trzeciorzędowe osady solne). W glebach halit krystalizuje in situ ze słonych roztworów glebowych, szczególnie na obszarach aridowych i emi-aridowych. Kryształy zwykle akumulują sie w porach glebowych lub tworzą naskorupienia na powierzchni gleby.

SYLWIN
KCl

CECHY MAKROSKOPOWE:

  • Postać występowania: sylwin krystalizuje w układzie regularnym.
  • Pokrój kryształów: kryształy zwykle sześcienne.
  • Barwa: kryształy sylwinu są zazwyczaj bezbarwne i przezroczyste, rzadziej białawe, czerwone lub szare, w zależności od chemicznych i mineralnych domieszek.
  • Połysk: szklisty.
  • Rysa: biała.
  • Twardość: 2,0.
  • Łupliwość: doskonała, kostkowa.
  • Inne cechy: charakterystyczny gorzki smak.
  • Gęstość: 1,9 g/cm3.

WYSTĘPOWANIE

Występowanie podobne do halitu. Złoża sylwinu są eksploatowane w celu pozyskania nawozu mineralnego powszechnie stosowanego w rolnictwie - soli potasowej.

KARNALIT
KMgCl3 . nH2O

CECHY MAKROSKOPOWE:

  • Postać występowania: karnalit krystlizuje w układzie rombowym.
  • Pokrój kryształów: kryształy występują rzadko, są drobne o kształcie pseudoheksagonalnym.
  • Barwa: kryształy karnalitu mogą być bezbarwne, białe, żółtawe i czerwonawe, przezroczyste lub przeświecające.
  • Połysk: szklisty.
  • Rysa: biała.
  • Twardość: 1,0-2,0.
  • Łupliwość: dobra.
  • Gęstość: 1,6 g/cm3.

WYSTĘPOWANIE

Występowanie podobne do halitu. Złoża karnalitu są eksploatowane w celu pozyskania nawozu mineralnego stosowanego w rolnictwie.

Geostrada Sudecka. Przewodnik geologiczny. Tom 1 Geostrada Sudecka. Przewodnik geologiczny. Tom 2 Geostrada Sudecka. Przewodnik geologiczny. Tom 3
 
 

Materiały wstępne

 
 
 
 
 
 
Tabela geochronologiczna (upr.) b/w
 
dokument pdf
Tabela geochronologiczna (upr.) basic colours
 
dokument pdf
Tabela geochronologiczna (upr.) full colours
 
dokument pdf
Tabela geochronologiczna
 
 
 

Skały magmowe

 
 
Klasyfikacja skał magmowych
 
dokument pdf
Skały magmowe (prezentacja)
 
Główne minerały:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Krzemiany_wyspowe (oliwiny, granaty, topaz)
 
 
 
 
 
 
 
 
Skały plutoniczne:
 
 
 
 
Granitoidy (granit, granodioryt, tonalit)
 
 
 
 
 
 
 
 
Skały wulkaniczne:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Skały żyłowe:
 
 
 
 
Aplity, lamprofiry
 
 
 
 
..

Skały osadowe

 
 
Główne minerały:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Minerały skał osadowych
 
 
 
 
 
Skały okruchowe
 
 
 
 
 
 
 
Struktury sedymentacyjne skał okruchowych - prezentacja
 
Skały węglanowe
 
Wapienie (wstęp)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Skały krzemionkowe
 
Martwice krzemionkowe i gejzeryty
 
 
Rogowce (radiolaryty, gezy, spongiolity)
 
 
Opoki
 
 
 
 
 
 
Ewaporaty
 
 
 
 
Skały alitowe, fosforanowe
 
 
 
 
 

Skały metamorficzne

 
 
Główne minerały:
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
epidot
 
 
Wstęp do metamorfizmu, minerały, struktury i tekstury - materiały do ćwiczeń
 
dokument pdf
Wstęp do metamorfizmu, minerały, struktury i tekstury - prezentacja
 
 
dokument pdf
Produkty metamorfizmu regionalnego
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Produkty ultrametamorfizmu
 
 
 
 
Produkty metamorfizmu termicznego
 
 
Skarny
 
 
Hornfelsy
 
 
 
 
Produkty dynamometamorfizmu
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Produkty metamorfizmu impaktytowego
 
 
 
 
 
 
Materiały do ćwiczeń cz. II
 
dokument pdf
Prezentacja Metamorfizm II
 
dokument pdf

Wyniki kolokwium

 
 
kolokwium ze skał OSADOWYCH (22.01.2018)
 
Wszystkie